Dr. Av. Muhammed Hardalaç- Frigler, Antik Anadolu’nun tarih sahnesinde değerli bir rol oynamış, varlıklı bir kültürel mirasa sahip olan kıymetli medeniyetler ortasında yer alır. Tarih boyunca birçok farklı medeniyete konut sahipliği yapan Gordion, Friglerin politik ve kültürel başşehri olarak bilinir. Anadolu tarihinde kendilerine has bir kültür ve sanata mesken sahipliği yapan Frigler bilhassa sanat, mitoloji ve mimari açısından günümüze miras niteliğinde eserler bırakmıştır. Günümüze ulaşmış kimi Frig yapıtları; ilah ve tanrıçaları, savaşçıları, günlük ömrü tasvir eden heykeller, rahmet ve doğurganlık tanrıçası olarak bilinen Kibele’nin kıssasını anlatan Frig mitolojisi, Midas Kenti yakınlarında bulunan Midas Anıt Mezarlarıdır. Friglerin günümüze ulaşan sanat, mitoloji ve mimari alanındaki yapıtları hem tarihi hem de sanatsal açıdan büyük değere sahiptir. Frig medeniyetindeki hukuk sisteminden de bahsetmekte yarar var. Antik Dönem’de, hukukun uygulanması ve yargılama, lokal idareler tarafından sağlanırdı. Bu nedenle lokal yasalar ve yargı sistemleri bölgeye nazaran farklılık gösterirdi. Lakin bu farklılıkların ortak noktasını Friglerin hükümet yapısında yer alan hükümdarlar ve yetkililerinin, maddelerin oluşturulması ve uygulanması konusundaki tesiri oluşturmaktaydı. Ayrıyeten Friglerin hukuksal sistemi, toplumsal normlara dayalı ve toplumsal nizamın korunmasını gayeler nitelikteydi. Kısaca aile yapısı, mülkiyet hakları ve öteki temel toplumsal bağlar türel düzenlemelere tabi olabilirdi. Gordion ve Friglerin çağdaş hukuk içindeki yeri ise milletlerarası mutabakatlar ve lokal yasal düzenlemelere dayalı olarak belirlenir. Günümüzde Gordion’da yapılan arkeolojik çalışmalar ve Frig kalıntılarının korunması ve onarımı, çağdaş Türk hukuku ve milletlerarası mutabakatlar kapsamında yürütülerek kültürel mirasın korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması emeliyle gerçekleştirilmektedir. UNESCO Dünya Miras Listesi’ne dâhil edilen Gordion açısından çağdaş hukuk, Gordion’un memleketler arası muhafaza altında olduğunu kabul etmektedir ve bu alanın korunması, fonksiyonunun sürdürebilirliğini sağlamak konusunda çalışmalarına devam etmektedir. Gordion’da gerçekleştirilen arkeolojik hafriyatlar sırasında elde edilen buluntuların sahipliği ve saklanması üzere hukuksal bahisler ulusal ve milletlerarası düzenlemelere tabi olup çağdaş hukuk kapsamında müsaade gerektiren bir faaliyettir. Gordion ve Friglerin çağdaş hukuk içindeki yeri, bu alanların kültürel miras olarak tanınmasını ve korunmasını içerir. Çağdaş hukuk, bu tıp alanların tarihi, arkeolojik ve kültürel ehemmiyetini kabul eder ve bu mirası gelecek jenerasyonlara aktarmak için çeşitli düzenlemeler ve tedbirler sağlar. Sonuç olarak sanatsal, mitolojik ve mimari manada büyük eserler yaratan bir toplumun hukukunun da bu ögelerle beslendiğinin en temel örneği Friglerdir. Bir toplumda hukukun gelişebilmesi lakin o toplumun sanatsal, mitolojik ve mimari alanda gelişmesiyle mümkün olacaktır.
Friglerden bugüne toplum ve hukuk
